Jak sprawność postępowań sądowych obniża koszt pieniądza

Rynek Private Debt rośnie w siłę, stając się źródłem kapitału dla firm, które nie mogą lub nie chcą korzystać z tradycyjnego finansowania bankowego. Mówimy tu o funduszach dłużnych, inwestorach prywatnych i finansowaniu mezzanine. Wszyscy oni stają przed tym samym wyzwaniem: co się stanie, gdy pożyczkobiorca (przedsiębiorca) przestanie spłacać swoje zobowiązania?

Koszt tego kapitału, czyli oprocentowanie, jakie płaci firma, jest bezpośrednio powiązany z ryzykiem. A jednym z największych ryzyk w naszej rzeczywistości gospodarczej jest... czas.

Teza artykułu jest prosta: przyspieszenie procesu egzekwowania wierzytelności dłużnych (na linii inwestor–przedsiębiorca) bezpośrednio obniża koszt pieniądza na rynku, gdyż systemowo każdy Pożyczkodawca będzie w stanie obniżyć wyceny poziomu ryzyka dla Pożyczkobiorcy. To nie jest myślenie życzeniowe. To czysta matematyka finansowa.

Jak to działa? Mechanizm „tańszego pieniądza”

Cały proces można rozłożyć na logiczny łańcuch przyczynowo-skutkowy, który każdy fundusz Private Debt doskonale rozumie.

1. Od naruszenia warunków umowy do posiadania tytułu egzekucyjnego

Jeśli od momentu naruszenia warunków umowy (np. braku spłaty odsetek) do skutecznego odzyskania środków mija 6 miesięcy, a nie 3 lata, kapitał inwestora jest zamrożony na znacznie krótszy okres. Czas to fundamentalny czynnik ryzyka i koszt alternatywny.

W rzeczywistości większość projektów w restrukturyzacji nie kończy się na poziomie egzekucji, tylko poprzez wspólnie wypracowaną strategię restrukturyzacji projektu. Wierzyciel może tę presję wywrzeć, jeśli ma do tego prawne instrumenty – tj. tytuł egzekucyjny lub inne narzędzia.

Dłużnik, który zna wady systemu prawnego w Polsce, może wykorzystywać możliwości grania na czas, by wywierać presję na inwestorze, wiedząc, że dla inwestora brak płynności, pomimo dobrych zabezpieczeń, jest istotnym parametrem ryzyka.

2. Krótszy czas = lepsza wycena wierzytelności

Tu zaczyna się sedno. Niespłacana pożyczka (wierzytelność) to aktywo w portfelu funduszu lub inwestora. Jego realna wartość zależy od dwóch rzeczy: prawdopodobieństwa odzyskania i czasu, w jakim to nastąpi (zgodnie z zasadą wartości pieniądza w czasie – TVM).

Wierzytelność o wartości 10 mln zł, którą można odzyskać w 6 miesięcy, jest warta wielokrotnie więcej niż ta sama kwota, na którą trzeba czekać 2–3 lata z niepewnym skutkiem prawnym.

Sprawny system egzekucji radykalnie podnosi wartość odzysku (tzw. recovery rate) i poprawia wycenę wierzytelności zagrożonych.

3. Lepsza wycena wierzytelności = niższe ryzyko finansowania

To jest kluczowy moment. Inwestorzy (fundusze Private Debt, inwestorzy prywatni) kalkulują ryzyko, szacując, ile realnie stracą, jeśli finansowany projekt lub firma (np. MŚP, startup, projekt deweloperski) napotka problemy. To tzw. wskaźnik LGD (Loss Given Default) – czyli procentowa strata w przypadku niewypłacalności dłużnika.

Jeśli system egzekucji jest szybki i skuteczny, potencjalna strata (LGD) jest mniejsza. Inwestor wie, że sprawnie odzyska swoje środki (np. przez egzekucję z zabezpieczeń). To obniża ryzyko inwestowania w firmy o słabszym standingu lub w projekty o wyższym profilu ryzyka – czyli dokładnie tam, gdzie kapitał Private Debt jest najbardziej potrzebny.

4. Niższe ryzyko finansowania = tańszy pieniądz

Logika finansowania jest nieubłagana:

Koszt kapitału (oprocentowanie) = Stopa wolna od ryzyka + Premia za ryzyko.

Skoro sprawna egzekucja obniża premię za ryzyko (bo obniża LGD i skraca czas „zamrożenia“ kapitału), całkowity koszt finansowania dłużnego musi spaść. To korzyść dla całego rynku. Zyskują nie tylko inwestorzy (bo ich portfele są bezpieczniejsze), ale przede wszystkim przedsiębiorcy poszukujący kapitału na rozwój.

Kto trzyma klucze do tej zmiany?

Ta transformacja nie wydarzy się sama. Odpowiedzialność spoczywa na dwóch filarach państwa:

• Ustawodawca: potrzebujemy mądrych, prostych i cyfrowych regulacji skoncentrowanych na egzekucji gospodarczej. To dalszy rozwój e-sądów (EPU), cyfryzacja postępowań egzekucyjnych i upadłościowych oraz eliminowanie „wąskich gardeł“ prawnych, które pozwalają na obstrukcję.
• Sprawne sądy: nawet najlepsze prawo nie zadziała bez efektywnego wymiaru sprawiedliwości. To oznacza odpowiednie zasoby, specjalizację sędziów w sprawach gospodarczych i realną presję na terminowość. Czas w biznesie to pieniądz – w sądzie również musi nim być.

Płynność to tlen gospodarki

Ostatecznie, szybsze odzyskiwanie zainwestowanego kapitału to więcej płynności na rynku. To pieniądz, który nie jest zamrożony w aktach sądowych, ale pracuje: na nowe inwestycje, na innowacje, na miejsca pracy. Walka o sprawny wymiar sprawiedliwości to nie jest abstrakcyjna debata prawna. To fundamentalna walka o niższy koszt kapitału, głębokość rynku długu i konkurencyjność całej naszej gospodarki.

Chcesz wiedzieć więcej?

Sprawdź inne materiały z Bazy Wiedzy Private Debt Partners – omawiamy tam kluczowe trendy gospodarcze i finansowe, które wpływają na decyzje inwestycyjne w Polsce i Europie.